Wieś, która była miastem - Tyrawa Wołoska

I znów jesteśmy w okolicy gór Słonnych, nad rzeczką Tyrawką, przy drodze krajowej 28. Całkiem niedaleko od siebie leżą dwie miejscowości, których nazwa zaczyna się tak samo - Tyrawa. O jednej już było, to pora teraz na drugą. Sama nazwa pochodzi od rzeczki, która przez miejscowość przepływa a dodatek "Wołoska"? Wołosi to ludność pochodząca z terenów półwyspu Bałkańskiego, która przemieszczała się po południowej Europie jeszcze w XVI wieku. Zajmowali się pasterstwem, szczególnie na terenie Karpat, dzięki czemu pojawili się też na terenach Polskich, czego ślady można zobaczyć w nazwach miejscowości.

Pierwsze informacje o osadzie, która początkowo nazywa się Tyrava minori (Tyrawa Mniejsza), pojawiają się w 1402 r. Miejscowość początkowo jest własnością Czeszyków, później Tyrawskich. Początkiem XV w. właścicielem wsi jest Mikołaj Czeszyk herbu Ossoria, sędzia sanocki, piszący się "z Tyrawy", protoplasta kilku rodów sanockich, w tym właśnie Tyrawskich. Około 1707 r. miejscowość otrzymuje prawa miejskie, wcześniej, w XVI wieku powstają parafie prawosławna i rzymskokatolicka. Przed 1876 r. traci uzyskane wcześniej prawa miejskie, stając się na powrót wsią, której właścicielami są Gołkowscy. W 1944 r. wieś zajmują wojska radzieckie, a 29 kwietnia 1945 r. sotnia UPA podpala osadę. W sumie, w latach 1945-46 zginęło tu 9 Polaków i 5 Żydów. W 1948 r. zburzono cerkiew prawosławną, powstałą w 1900 r., uszkodzoną w 1944 przez pocisk z radzieckiej Katiuszy. Po świątyni zostały tylko zarysy murów. 

Obecnie w miejscowości mieszka mniej niż 1000 mieszkańców. 

W centralnej części wsi, na wysokim wzniesieniu stoi późnobarokowy kościół pw. św. Mikołaja. Jest to kolejna już świątynia, znajdująca się w tym miejscu. Ślady istnienia pierwszego kościoła sięgają przed 1546 r., gdy tutejszy drewniany kościół (już istniejący), będący wcześniej filią parafii w Mrzygłodzie, stał się samodzielną parafią. Obecna budowla powstała przed 1745 r., jednak jej stan techniczny był na tyle zły, że ówczesny biskup przemyski, Wacław Hieronim Sierakowski odmówił konsekrowania świątyni. 

Kościół jest budowlą murowaną, otynkowaną, na planie prostokąta. Prezbiterium zamknięte trójbocznie. Od strony drogi, po pokonaniu długiego podejścia schodami, wita nas wąska, wysoka fasada, w której we 4 wnękach umieszczono figury świętych. Do świątyni, wielokrotnie w swojej historii remontowanej, w 1931 r. dobudowano zakrystię. 

Wnętrze jest jednoprzestrzenne, w ściany wtopione są półkolumny, podpierające szerokie belkowanie z gzymsem. Sklepienia półokrągłe. Dach jednokalenicowy, z wieżyczką na sygnaturkę. 

Ołtarz w stylu barokowym pochodzi z 1750 r. W jego centralnym miejscu znajduje się obraz Matki Bożej Szkaplerzej, pochodzący z połowy XIX wieku, Znajdujący się w szczycie ołtarza obraz patrona kościoła - św. Mikołaja pochodzi już z XX wieku. 

Zdjęcie z Wikipedii, autor: Bbisqp

Przy kościele znajdują się ślady dawnych pochówków, w tym groby proboszczów. 

Murowana dzwonnica zamykająca plac przykościelny pochodzi z I połowy XIX wieku, podobnie jak murowana kaplica grobowa rodziny Krajewskich, pochodząca z 1831 r. 

Do poczytania!