Niewiele osób zwraca na to uwagę, że wśród wielu pasm górskich znajduje się też takie, które nosi nazwę Gór Słonnych. Leżą w Karpatach Wschodnich, są częścią Gór Sanocko- Turczańskich. Od południa ogranicza je Kotlina Sanocka i Zagórska, od zachodu przełom Sanu w okolicach Mszygłodu, od północy dolina rzeki Tyrawki i Borsukowca, od wschodu przełom Olszanki. Nie są to jakieś wielkie szczyty, największy, Słonny Wierch ma 670 m. n.p.m. Nazwa pasma pochodzi od słonych źródeł tam występujących, z których pozyskiwano sól metodą warzenia. Co ciekawe, najstarszy zapis o tym to notka Tacyta z I wieku. Pierwszym w pełni opisanym plemieniem zajmującym się eksploatacją soli na tym terenie byli celtyccy Anartowie. Ostatnie żupy solne zamknęli Austriacy po wyczerpaniu przemysłowych możliwości złóż, chociaż jeszcze w czasie II wojny miejscowi chłopi korzystali z solanek zarobkowo. Współczesne badania wskazują na 11% zawartość soli w jednej ze starych kopanek. Ale skąd podwójne n? Z dialektu sanockiego, którym mówili miejscowi.
Tuż nad Sanem, naprzeciwko Mrzygłodu, leży wieś Tyrawa Solna. W 1425 roku dokonano lokacji Tyrawy - osady, która obejmowała dzisiejszą bohaterkę, jak i jej sąsiada po drugiej stronie Sanu. W 1431 r. pojawia się określenie Solna, a na dzisiejszy Mrzygłód - Tyrawa Królewska - pomiędzy tymi latami San zmienił swój bieg, rozdzielając miejscowości. Od bohaterki dzisiejszego wpisu pochodzi określenie sól tyrawska, występująca w dokumentach celnych Sandomierza w okresie średniowiecza. Co trzeba jednak wspomnieć - w wyniku badań archeologicznych z 1938 r. odnaleziono brązowe naramienniki z około 700 r. p.n.e. oraz naczynia, potwierdzające pozyskiwanie soli w okresie 1000 r. - 700 r. p.n.e.
Przy jednej z bocznych dróg we wsi stoi dawna cerkiew grekokatolicka wybudowana pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Została wybudowana w 1837 r. z fundacji ówczesnego parocha, Jereja Mejckiego przez majstrów ciesielskich Wasyla Bułkstrimiła, Gabriela Mlachowskiego i Andrzeja Dudę. Przeszła odnowę w 1927 r.
Cerkiew prezentuje typ budownictwa ludowego w duchu klasycystycznym z wyraźnymi cechami latynizacji. Jest to budowla orientowana o konstrukcji zrębowej, wieża o konstrukcji słupowej. Całość oszalowana pionowymi deskami. Bryła trójdzielna, każdy z członów na planie kwadratu. Prezbiterium zamknięte trójdzielnie, z zakrystiami po obu stronach. Nawa szersza i wyższa, od zachodu węższy babiniec. Każda z części nakryta blaszanym, jednokalenicowym dachem. Nad nawą cebulasta wieżyczka z latarnią. Wieża dwukondygnacyjna, z przedsionkiem w przyziemiu, podzielona gzymsem. Do przedsionka prowadzi portyk z dwiema kamiennymi kolumnami. Na portalu prowadzącym z przedsionka do babińca wyryto datę budowy i nazwiska fundatorów i budowniczych.
Wewnątrz stropy płaskie, ściany i stropy pokryte polichromią ornamentalną i figuralną z 1927 r. wykonaną przez Władysława Lisowskiego. Na stropie nawy Przemienienie Pańskie, w babińcu Wprowadzenie Maryi do Świątyni.
W świątyni zachował się ciekawy, barokowo- klasycystyczny ikonostas z 1838 r. Utworzony jest z 6 wysokich filarów, pomiędzy którymi umieszczono owalne ikony Chrystusa Nauczającego i Matki Bożej z dzieciątkiem, oraz wrota carskie i diakońskie. Z kolei sfera prazdników ma unikatowy kształt trójkąta. Ołtarze boczne tworzą jedną całość z ikonostasem. Część ikon pochodzi z XVIII wieku.
Aż do lat międzywojennych w cerkwi używano podczas liturgii rękopiśmiennych ewangelii pochodzących z XV wieku. Nie wiadomo, co się z nimi stało w czasie wojny.
Obecnie dawna cerkiew pełni funkcję kościoła filialnego p.w. św. Piotra i Pawła dla parafii w Mrzygłodzie. Sporadycznie w świątyni odbywają się nabożeństwa grekokatolickie.
Do poczytania!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz