Fajne są te wsie na końcu świata. Te, w których kończy się droga, gdzie dalej już się jechać nie da. Jedną z takich wsi jest bohaterka tego wpisu. Gdzie to jest? W Małopolsce, w powiecie Gorlickim, gmina Uście Gorlickie. A tak po ludzku? Jak już dojedziesz do uzdrowiska w Wysowej, można jeszcze jechać kawałek dalej, w stronę granicy ze Słowacją. I właśnie tam jest Blechnarka. Niedaleko od źródeł Ropy, na wysokości ponad 550 m. n.p.m. została lokowana w 1528 r. na prawie wołoskim przez Gładyszów z Szymbarku. Nazwa pochodzi od słowa blechnar, oznaczającego rzemieślnika, który bielił surowe płótno.
W 1770 r. Rosjanie rozbili obóz konfederatów barskich, którzy bronili się pod dowództwem Kazimierza Pułaskiego. Podczas walk zniszczeniu uległa pierwsza, drewniana cerkiew. Czasy I wojny przyniosły walki w czasie "Bitwy Wielkanocnej" (1-4 kwietnia 1915 r.), w czasie których ucierpiała część zabudowań. W 1947 r. wieś została wysiedlona, do 1958 r., gdy zaczęli wracać dotychczasowi mieszkańcy, we wsi zatrzymywali się górale podhalańscy, zajmujący się wypasem trzody.
W centralnej części wsi, w pewnym oddaleniu od drogi, w otoczeniu drzew znajduje się cerkiew, która została wybudowana w 1801 r. z rzecznych otoczaków. Jej patronami są święci Kosma i Damian - bracia lekarze, którzy oddali swoje życie za wiarę w Jezusa Chrystusa. Dziś stoi w otoczeniu drzew, które w ciepłych miesiącach całkowicie zasłaniają świątynię.
Świątynię wybudowano w stylu józefińskim. Tak dzisiaj nazywa się kościoły i cerkwie budowane według koncepcji okazałego kościoła wiejskiego - Landspharrkirche. Koncepcja taniego kościoła, wymyślona najprawdopodobniej przez Johanna Lucasa von Hildebrandta i Franza Pilgrama, została opracowana dla kościoła rzymskokatolickiego, ale została też adaptowana przez unitów. Polityka Habsburgów, rozpoczęta przez Marię Teresę a rozwinięta przez Józefa II, polegająca na finansowaniu budowy kosciołów i cerkwi sprzyjała powstawaniu licznych świątyń tego samego wzoru na terenach Górnych Węgier oraz Galicji.
Cerkiew w Blechnarce jest budowlą orientowaną, trójdzielną, krytą jednokalenicowym dachem blaszanym. Na dachu nad nawą, prezbiterium i wieżą identyczne banie ze pozornymi latarniami Prezbiterium jest zamknięte półkoliście, nad babińcem nadbudowana jest wieża. Wnętrze doświetlane jest przez parę okien w prezbiterium i dwie pary w nawie.
Wewnątrz zachował się ikonostas z 1865 r. z ikonami autorstwa Wasyla Pawlikowskiego, ufundowany przez Salamona Prychodnika z Wysowej. Został on odnowiony wkrótce po powrocie mieszkańców w 1960 r. Na suficie polichromia z motywami geometrycznymi, na ścianach ciekawe obrazy Sądu Ostatecznego i Wskrzeszenia Łazarza. Za ikonostasem zachował się ołtarz z nietypowymi malunkami iluzjonistycznymi, pozorującymi detale architektoniczne.
Oburzające jest to, co działo się ze świątynią w latach 1947 - 58. Gdy zabrakło wiernych grekokatolickich, opuszczona świątynia była wykorzystywana przez górali podhalańskich jako owczarnia. Normą było palenie ognisk na posadzkach. Gdy zaczęli do Blechnarki wracać przedwojenni mieszkańcy, cerkiew przekazano Autokefalicznemu Kościołowi Prawosławnemu w Polsce. Od tamtego czasu świątynia przechodzi regularne remonty.
Przy cerkwi stoi kamienny krzyż, upamiętniający 1000 lecie chrztu Rusi, na ścianie znajduje się tablica upamiętniająca akcję Wisła.
Poddasze cerkwi jest miejscem osiedlenia się kolonii Podkowca Małego - drobnego nietoperza, który jest w Polsce pod ochroną.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz