No właśnie, ile to kopców mamy w Krakowie? Osoba zorientowana powie, że cztery - Krakusa, Wandy, Kościuszki, Piłsudskiego. Ktoś bardziej zorientowany może dodać, że w był jeszcze piąty - Esterki, który mieścił się na Łobzowie - wg legendy było to miejsce pochówku kochanki Kazimierza Wielkiego - żydówki Estery - zniszczony przy okazji budowy obiektów sportowych WKS Wawel, w latach 50 XX wieku.
No ale w Krakowie jest jeszcze jedna budowla, nazywana Kopcem Lutrów. Mieści się ona w Łuczanowicach, obecnie części XVII dzielnicy Krakowa, Wzgórz Krzesławickich.
Ale zacznijmy od początku - czym jest kopiec i po co je budowano? Jest to budowla ziemna, najczęściej w kształcie ściętego stożka, budowana najczęściej jako miejsce pochówku, ale też jako miejsca kultu, punkty obserwacyjne czy obronne. Inna sprawa, że w znacznej części tych najstarszych kopców funkcja nie jest do końca znana - tak jest w przypadku dwóch najstarszych kopców krakowskich (Krakusa i Wandy) - legendy głoszą, że są to miejsca pochówku, ale w badaniach archeologicznych nie znaleziono w nich komór grobowych.
W czasach nowożytnych kopce powstawały dla upamiętnienia wydarzeń historycznych, lub dla pośmiertnego upamiętnienia osób.
Skąd kopiec w Łuczanowicach i dlaczego nazywany jest luterskim? Zwłaszcza, że żadnych "Lutrów" tam nie ma? Od XVI wieku ówczesna wieś należała do rodziny Żeleńskich, która przystąpiła do braci polskich, zwanych też arianami, później zmienili wyznanie na kalwinizm. Od 1591 r. w dworku łuczanowickim odbywały się nabożeństwa protestanckie, powstał też cmentarz, służący innowierczym mieszkańcom Krakowa. W 1636 r. w tamtejszym dworze odbył się zjazd luteran i kalwinów, na którym zawarto unię. W 1687 r. zbór w Łuczanowicach został zniesiony wyrokiem sądu trybunalskiego, jednak nabożeństwa nadal się odbywały, tyle, że nieoficjalnie.
W 1787 r. ówczesny właściciel wsi, Marcjan Żeleński na dotychczasowym cmentarzu kazał usypać kopiec, nazywany od pierwotnego wyznania właścicieli Ariańskim, a przez miejscową ludność Luterskim. Wewnątrz kopca znajdują się trumny ze szczątkami członków rodu Żeleńskich, przeniesione z kaplicy w dworze. Sam kopiec ma cztery metry, na jego szczecie ustawiono pięciometrowy obelisk.
Wokół kopca zachowało się kilka nagrobków - sarkofag Ludwika Dębickiego, oficera wojsk polskich, kolumna z urną, w której znajdują się prochy Jego syna Ludwika, także groby Joanny Aramowej i Karoliny Kępińskiej.
Są też nagrobki, na których nie zachowały się opisy.
W 1938 r. cmentarz został przekazany krakowskiej gminie ewangelicko- augsburskiej przez hrabiego Andrzeja Mycielskiego. Już wtedy był w kiepskim stanie. Kolejne lata nie sprzyjały jakiejkolwiek restauracji. Doszło do tego, że w 1972 r. obelisk ze szczytu kopca przewrócił się. Dopiero po 1989 r. ustawiono go z powrotem, ogrodzono teren cmentarza.
25 września 1993 r. ewangelicki biskup Rudolf Pastucha poświęcił na nowo cmentarz. Od tego czasu co roku odbywają się tam nabożeństwa ekumeniczne.
Na koniec, widok ze szczytu kopca.
Do poczytania!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz